دانشنامه فرش

از مهم ترین تولیدات کشورمان ایران که در سطح جهان هم بسیار محبوب است ، فرش گل برجسته است . این محصولات به تازگی وارد بازار شده اند اما فروش بالا و طرفداران بسیاری دارند .
در این مقاله قصد توضیح ویژگی های فرش گل برجسته را داریم .

شانه و تراکم:

ویژگی دیگر این فرش ها مانند دیگر فرش ها شانه و تراکم است . فرش های گل برجسته معمولا در شانه های بالای 1000 تولید می شوند و جدید ترین و بهترین محصولش فرش گل برجسته 1200 شانه است . این فرش ها به دلیل تراکم بالا نازک هستند ، ریزبافت و همینطور زیبا هستند . در این فرش ها برجستگی هایی وجود دارد که این برجستگی ها بین 7 تا میلی متر است .

نخ فرش گل برجسته :

نخ خاب مثل همیشه ویژگی اصلی هر نوع فرشی است و از اهمیتی بالایی برخوردار است .
تصور برخی افراد این است که تفاوت فرش های گل برجسته با فرش های دیگر در دستگاه های تولید و بافت آنهاست . اما تصور این افراد یک تصور اشتباه است . نخ خابی که برای بافت فرش های گل برجسته به کار برده شده ، تفاوت این فرش ها ( فرش گل برجسته ) با دیگر فرش هاست .
به جز نخ اکرلیک استاندارد و معمولی که تقریبا همیشه در تمام فرش های استاندارد استفاده می شود ، در فرش های گل برجسته نخ دیگری نیز با نام نخ آکرلیک هایبالک مورد استفاده قرار می گیرد . این نوع نخ ها به دما بسیار حساس می باشند و واکنش نشان می دهند و معمولا در فرش های گل برجسته به عنوان رنگ زمینه به کار می روند . ارتفاع خاب قسمت های برجسته ی این فرش ها 7 الی 9 میلی متر است و تفوات ارتفاعش با قسمت فرو رفته حدودا یک میلی متر است .

دستگاه بافت و نحوه ی بافت :

نحوه ی تولید و بافت فرش های گل برجسته و فرآیندی که موجب برجسته قسمت هایی از این فرش ها می شود از ویژگی های مهم و اصلی این فرش هاست .
دستگاه بافت فرش های گل برجسته مانند انواع دیگر از فرش های 1200 شانه ی ماشینی ، دستگاه واندویل HCI  می باشد . این دستگاه از پیشرفته ترین دستگاه هاست که معمولا برای تولید فرش هایی با تراکم 3600 استفاده می شود.
تمامی فرش های ماشینی به هنگام تولید خام می باشند . همان طور که قبل تر عرض کردیم به هنگام تولید و قبل از عملیات تکمیل فرش که شامل ( ریشه ، زیگزال ، چرم لبه فرش ، آهار ، شیرینگ ) می باشد ، روی فرش گل برجسته مثل دیگر فرش های ماشینی صاف و یک دست می باشد . ولی وقتی که فرش ها را در مسیر خط تکمیل و تولید فرش ، از روی حوضچه های آهار عبور می دهند و آهار داده می شوند ، پشت فرش ها به طور کامل خیس می شود . پس از عبور فرش ها از خشک کن که حرارت غیر مستقیم می دهد ، فرش ها را از روی غلطک هایی داغ عبور می دهند و اینجاست که نخ های هایبالک به کار رفته در فرش ها ، به حرارتی که ناشی از خشک کن است ، واکنش نشان می دهند و کمی منقبض و جمع می شوند . این در صورتی است که نخ های استاندارد که استحکام و مقاومت بسیار بالایی نسبت به حرارت های غیر مستقیم دارند ، به همان حالت اصلی خود باقی می مانند .
درآخر فرشی که شما ملاحظه می کنید ، درواقع فرش گل برجسته ای است که در فروشگاه های فرش می بینید .

در طول مدتی که فرش های ماشینی وارد بازار شده اند روز به روز با پیشرفت تکنولوژی فرش ها نیز متنوع شده اند چه از نظر طرح و نقش و چه از نظر جنس. در حال حاضر الیاف و نخ های مختلفی در دنیای فرش ماشینی وجود دارد که هر کدام از آن ها هم مزیت هایی دارند و هم معایبی که در این مطلب آموزشی ما قصد داریم تفاوت فرش هایی که با الیاف آکریلیک ساخته شده اند را با فرش های از جنس الیاف پلی استر برای شما توضیح دهیم. امیدواریم از مطلب و از این آموزش نهایت استفاده را ببرید.

انواع الیاف مورد استفاده در فرش

انواع مختلفی از الیاف در تولید فرش های ماشینی استفاده می شود که به الیاف مصنوعی معروف هستند. از جمله این الیاف می توان به الیاف آکریلیک، پلی استر، پلی پروپلین، وسکوز، نایلون و پشم اشاره کرد.
الیاف پلی استر، نایلون و پلی پروپلین به صورت فیلامنتی و یک سره در تولید فرش ماشینی استفاده می شوند. اما پشم و آکریلیک حتما برای تولید و بافت فرش ماشینی نیاز دارند که ریسیده شوند. از بین تمامی این الیاف، الیاف پلی استر و آکریلیک بهترین نوع الیافی هستند که در تولید فرش ماشینی استفاده می شوند. در ادامه در مورد این دو نوع از الیاف برای شما توضیح خواهیم داد.

فرش های آکریلیک و پلی استر چه تفاوتی دارند؟

به هنگامی که برای خرید فرش می روید به طور قطع فروشندگان جنس نخ را به شما می گویند تا شما متوجه شوید و بهتر بتوانید خرید خود را انجام دهید.
تفاوت این دو نوع فرش در قیمت آن هاست و تعیین کننده ی این قیمت مزایایی است که این دو دارند و می شود گفت مزایای فرش هایی که از جنس آکریلیک هستند نسبت به فرش های پلی استر بیشتر. البته که تفاوت چندانی ندارند.

ویژگی های فرش های آکریلیک

الیاف مصنوعی آکریلیک، قابلیت بازگشت پذیری خوبی دارند و در مقابل حرارت از استحکام خوبی برخوردارند. که این دو ویژگی در هیچ یک از الیاف دیگر در این حد خوب نیست. از نظر استحکام این الیاف، متوسط رو به خوب هستند. سبک هستند و جذب رطوبتشان بسیار کم است. این الیاف مقداری پرز می دهند که تولید کنندگان با هیت ست کردن این الیاف پرز دهی آن را از بین برده اند.

ویژگی های فرش های پلی استر

چگالیه الیاف پلی استر تقریبا با پشم برابری می کند و و تمامی الیاف به جز آکریلیک سبک تر است. پلی استر مستحکم است و از نظر استحکام واقعا فوق العاده است. این الیاف رطوبت را به خوبی دفع می کنند و تقریبا 0% رطوبت را جذب می کنند. همچنین این الیاف در مقابل نور و حرارت خورشید مقوامت بالایی دارند. ولی قابلیت برگشت پذیری این الیاف در حد فرش های آکریلیک نیست.

همانطور که گفته بودیم هر کدام از الیاف مزایا و معایبی دارند که ما در این مقاله الیاف آکریلیک و پلی استر را با یکدیگر مقایسه کردیم.

ابتدا فرش ماشینی کاشان بین مردم جا نیافتاده و نا آشنا بود تا زمانی که با طرح های زیبا و دست بافت گونه به بازار ارائه شد و با قیمت مناسبی که داشت باعث شد مردم بیشتر از قبل به این فرش ها روی بیاورند و از آن استفاده کنند.
صنعت فرش ماشینی کاشان از سال 1365 در تولیدات خود تحولات و پیشرفت های اساسی را ایجاد و آغاز کرده، که همین امر باعث شده که در حا حاضر بیش از 700 تولیدی کوچک و بزرگ فرش ماشینی کاشان در همین شهر مشغول به بافت و تولید انواع فرش های 700 شانه، 1200 شانه و گل برجسته باشند.

پیشینه و تمدن

کاشان در مرکز کشور ایران و در شمال شهر بزرگ اصفهان قرار گرفته و یکی از قدیمی ترین شهرهای کشورمان ایران است. این شهر یکی از مهدهای تمدن در ایران است و قدمت قسمت هایی از شهر سیلک که در فاصله ی نزدیکی با شهر کاشان امروزی قرار دارد، به 4 هزار سال قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد. نام این شهر از اولین ساکنین آن یعنی کاسیان (Kasian) یا همان کاسی ها گرفته شده است که بر روی تپه سیلک زندگی می‌کردند.
شهر کاشان در اطراف دریاچه قم و کویر نمک ساخته شده است و شرایط آب و هوای آن گرم و خشک است. این شهر به سبب معماری زیبایی که دارد، بسیاری از پادشاهان صفوی تعطیلات خود را در آنجا می گذراندند و قسمتی از شهرت این شهر همین معماری خاص و زیبای آن است.

مواد اولیه بافت فرش کاشان در قدیم

فرش هایی که در شهر کاشان بافته می شوند از بهترین و زیبا ترین فرش های ایرانی هستند و به راحتی می توان آن ها را تشخیص داد. به دلیل قرار داشتن شهر کاشان در منطقه ای که اطراف آن را کویر احاطه کرده است این شهر فاقد مواد اولیه مناسبی برای فرش بافی بود. در سال های قدیم، مواد اولیه از شهر منچستر به این شهر وارد میشد و برای بافت برخی فرش‌های نفیس ایرانی از آن استفاده می کردند. و در این سال های اخیر مواد اولیه از شهر سبزوار وارد شهر کاشان می شد.

افت بافت فرش در کاشان

مانند بسیاری از شهرهای دیگر ایران کاشان نیز هیچ‌ وقت از حوادث و حملات افغان ها و مغول ها مصون نبوده است. این اتفاقات و نتایج آن‌ها گرینبان گیر صنعت فرش بافی شهر کاشان هم شد و رونق آن را برای مدتی متوقف کرد و باعث افت آن شد. سرانجام تلاش بزرگان فرش بافی ایران برای احیای مجدد این هنر برجسته در شهر کاشان باعث شد این صنعت دوباره رونق بگیرد و امروزه این شهر مهد فرش جهان باشد و بهترین و با کیفیت ترین انواع فرش را تولید کند.

آنچه باید در مورد فرش هایبالک بدانید!!!
صنعت فرش ماشینی از ابتدای کار تا الان انواع بافت فرش ماشینی را تجربه کرده است از جمله: فرش ماشینی 500 شانه، فرش ماشینی 700 شانه، فرش ماشینی 1000 شانه، فرش ماشینی 1200 شانه، فرش ماشینی 1500 شانه و آخرین تکنولوژی آن فرش گل برجسته هایبالک میباشد. فرش هایبالک تکنولوژی نوی در صنعت بافت فرش ماشینی میباشد.

فرش گل برجسته هایبالک در دو نوع فرش 1000 شانه و فرش 1200 شانه تولید میشود.در بافت این فرش، علاوه بر الیاف اکریلیک از نوعی الیاف که از جنس هایبالک هیت شده میباشد هم استفاده میشود. در بافت فرش گل برجسته معمولا از دو یا سه نخ هایبالک استفاده میشود که این نوع نخ باعث ایجاد فرورفتگی و برجستگی در فرش میگردد. فرش گل برجسته هایبالک وقتی که از دستگاه جدا میشود مانند بقیه فرشهای ماشینی سطحی صاف و یکدست دارد. در مرحله بعد که فرش آهار داده میشود در اثر حرارت قسمتهایی از فرش که نخ هایبالک در آن نواحی بکار رفته است  در اثر حرارت اصطلاحا آب میشود و حالت فرورفته بخود میگیرد بطوریکه در قسمت فرورفته ضخامت فرش به 4 الی 6 میلی متر میرسد و در بقیه نواحی فرش ضخامت فرش 7 الی 9 میلی متر است. 

مهمترین خصیصه فرش گل برجسته هایبالک که آن را بسیار خاص و متمایز کرده است ظرافت و زیبایی این فرش است. بروزترین تکنولوژی روز دنیا در صنعت بافت فرش ماشینی در این فرش کاملا مشاهده میشود.   

شهرت جهانی فرش گل برجسته هایبالک  
در کشورهای دیگر ضخامت فرش چندان اهمیتی ندارد و بیشتر زیبایی و ظرافت فرش در اولویت قرار دارد لذا بازار صادرات فرش گل برجسته هایبالک پر رونق است و شهرت جهانی پیدا کرده است.

در ایران هم به دلیل انتخاب دقیق و توجه زیاد در دکوراسیون منزل و با توجه به زیبایی خاصی که فرش گل برجسته هایبالک دارد این فرشها بسیار محبوب شده اند و تمایل به خرید این فرش زیاد است.

فرش 1200 شانه کاشان ازجمله فرشهای ریز بافت و ظریف است که نرمی و لطافت بسیاری دارد و در گروه بهترین ها قرار دارد.
فرش 1200 شانه گل برجسته از انواع فرش های ماشینی 1200 شانه است که به علت نخ و الیاف به کار رفته در آنها اصطلاحا به فرش هایبالک معروف است فرش های گل برجسته خود طرح های متنوعی دارند فرش 1200 شانه طرح افشان نیز از مجموعه ی این فرش ها به شمار میروند.

مسلما همه شاهد روز افزون پیشرفت فرش های ماشینی هستیم . یکی از پیشرفته ترین و با کیفیت ترین فرش هایی که امروزه تولید و به کشور های دیگر هم صادر می شوند ، فرش گل برجسته ایران است . پیشرفت هایی که در صنعت فرش ایجاد شده بیشتر در راستای زیبا سازی دکور خانه ها بوده . به طوری که بافت ها حالت قبل و استحکام خود را حفظ کرده اند اما روز به روز با خلاقیت بر ظرافت و زیبایی فرش ها افزوده می شود . در چند سال اخیر در صنعت فرش ماشینی ، هم دستگاه های بافت و هم نقش و نگار فرش ها پیشرفت و تغییرات چشم گیری داشته اند  .
فرش گل برجسته جزو مهم ترین تولیدات کشورمان است که در سطح جهان تعداد کمی از کشور ها من جمله کشورمان ایران توانایی تولید این فرش ها را دارند . با اینکه به تازگی این محصولات وارد بازار شده اند اما فروش بسیار خوبی داشته اند و طرفداران بسیاری دارند . در حال حاضر فرش های گل برجسته ی 6 متری ، 9 متری و 12 متری در بازار به عنوان فرش های با اندازه ی استاندارد به فروش می رسند . حتی برخی تابلو فرش های ماشینی هم به صورت گل برجسته هستند .

ویژگی های فرش گل برجسته:

بعضی تصور می کنند که تفاوت فرش های گل برجسته با سایر فرش ها دستگاه های بافت و تولید فرش است اما این تصور ، تصوری اشتباه است . تفاوت فرش های گل برجسته با دیگر فرش ها در نخ خابی است که برای بافت آن ها به کار گرفته شده است . به طور کلی از دو نوع نخ خاب برای بافت فرش های گل برجسته استفاده می شود . یکی نخ خاب آکرلیک هیت ست و دیگری نخ اکرلیک هایبالک هیت ست است.
فرش های گل برجسته به علت شانه و تراکم بالای خود ، نازک هستند و در آن قسمت هایی که برجسته است بسته به شانه و تراکم ضخامتی متفاوت، حدودا ما بین 6 تا 9 میلی متر دارند . خیلی کم پیش می آید که این فرش در شانه های 500 شانه تولید شوند . زیرا برای زیبایی و ریز بافت تر شدن ، فرش ها باید در شانه و تراکم بالاتر تولید شوند .
از جدیدترین محصولات فرش های گل برجسته  ای که در بازار عرضه می شود ، فرش 1200 و 1500شانه ی ماشینی گل برجسته است که با نخ هایبالک هیت ست بافت و تولید می شود . هایبالک در واقع اسم دیگر فرش گل برجسته است . تفاوت ارتفاع در قسمت های فرو رفته و برجسته ی آن در حدود یک میلی متر می باشد . این بلندی و کوتاهی در بعضی از بافت ها است که سبب تمایز فرش گل برجسته و دیگر فرش ها شده که در شانه و تراکم بالا بسیار زیبا است و جلوه ی خاص و جذابی دارد.
فرش گل برجسته با طرح ها و رنگ های هماهنگ و ست با دکوراسیون منزل از بهترین عناصر زیبا سازی منازل در کنار تابلو فرش هاست.

نخ بافت فرش گل برجسته:

در حقیقت در فرش های گل برجسته در کنار نخ اکرلیک استاندارد و معمولی که معمولا در تمام فرش های استاندارد به کار می رود نخ دیگری نیز به اسم نخ اکرلیک هایبالک استفاده می گردد . این نوع نخ ها که از نظر واکنش به دما بسیار حساس می باشند و معمولا در فرش های گل برجسته به عنوان رنگ زمینه به کار می رود ، استفاده می شوند . از چند نوع نخ هایبالک و آکرلیک برای ایجاد فرو رفتگی و برجستگی در فرش های گل برجسته استفاده می شود .  بعد از خارج شدن فرش از دستگاه بافت هیچ گونه برجستگی یا فرو رفتگی در آن قابل مشاهده نیست و برای ایجاد این تغییرات فرش ها به مرحله ی آهار یا پرداخت می روند . در این قسمت یعنی قسمت آهار، فرش حرارت می بیند  و نخ هایبالکی که در هنگام بافت فرش به کار رفته است بر اثر حرارت ، سطحی فرو رفته را در فرش ایجاد می کند . در این مرحله از تولید هر رنگ ، بافت و گلی که توسط نخ هایبالک بافته شده باشد ، بخش فرو رفته ی فرش را تشکیل میدهد.

دستگاه بافت فرش گل برجسته:

برای بافت فرش های گل برجسته از نوعی از دستگاه های شرکت واندویل استفاده میشود. این دستگاه دستگاهی پیشرفته است که معمولا برای بافت و تولید فرش هایی با تراکم 3600 استفاده می شود . فرش های گل برجسته از الیاف هیت ست شده تهیه شده اند که این الیاف در فرایند هیت ست خاصیت ضد حساسیت ، مقاومت در برابر حرارت و شست و شو ، درخشندگی و …. به خود می گیرند.
ماشین های بافت این نوع فرش ها تفاوت زیادی با ماشین های تولید فرش های دیگر ندارند و اختلاف اصلی که باعث تمایز میان آن ها شده در جنس نخ خابی است که در تولید فرش ها استفاده می شود . فرش های گل برجسته معمولا در قالب های فرش های 1000 شانه و 1200 شانه و با تراکم های 3000 و 3600 تولید می شوند و ابعاد 6 ، 9 و 12 متر و پنج سایز قالیچه مثل همیشه به عنوان اندازه استاندارد برای تولید این فرش ها شناخته شده است.